KLASA 5 TKANKI ROŚLINNE

TEMAT:  TKANKI ROŚLINNE.

MATERIAŁY DLA UCZNIA:

Różnorodność tkanek jest wynikiem przystosowania się roślin do życia w środowisku lądowym. Niestabilne warunki suchego lądu, zwłaszcza okresowe susze, zmuszają rośliny do posiadania elementów transportujących i magazynujących wodę. Konieczne jest też też wykształcenie powłok zabezpieczających przed parowaniem. Rośliny, pnąc się do światła, potrzebują elementów usztywniających ich wiotkie ciała. Powstanie tkanek jest zatem odpowiedzią na czynniki środowiska.

Tkanka to grupa komórek o podobnym pochodzeniu i budowie, pełniąca w organizmie określoną funkcję. U współczesnych roślin wyróżnia się tkanki twórcze i stałe. Komórki tkanek twórczych mają zdolność do ciągłych podziałów. Komórki tkanek stałych są wyspecjalizowane do pełnienia określonej funkcji, nie mnożą się, mogą tylko rosnąć i mają kształt charakterystyczny dla danej tkanki .

TKANKI TWÓRCZE

Rośliny rosną przez całe swoje życie. Za ich wzrost odpowiedzialne są tkanki twórcze zbudowane z niewielkich komórek o cienkich ścianach i dużych jądrach komórkowych. Komórki te mają niezdrewniałe ściany i niewielką objętość, dlatego są zdolne do ciągłych podziałów. Komórki potomne komórek tkanki twórczej dają początek wszystkim tkankom budującym ciało rośliny.

Tkanka twórcza występuje w stożkach wzrostu na szczycie łodygi i na końcu korzenia. Efektem podziałów komórkowych zachodzących w stożku wzrostu pędu i stożku wzrostu korzenia jest wydłużanie się rośliny. U roślin wieloletnich – drzew i krzewów – występuje również tkanka twórcza zwana miazgą, która znajduje się pod powierzchnią łodygi i korzenia. Dzięki niej rośliny przyrastają na grubość. Powstają z niej tkanki przewodzące w łodydze i korzeniu oraz korek okrywający starsze części tych organów.

TKANKA OKRYWAJĄCA

Tkanka okrywająca zabezpiecza przed uszkodzeniami i utratą wody, zapewnia roślinie kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Stanowi najbardziej zewnętrzną warstwę jej ciała.              Na łodygach zielnych nosi nazwę skórki, na zdrewniałych – korka.

TKANKA MIĘKISZOWA

Główną masę ciała roślin stanowią tkanki miękiszowe. Komórki tej tkanki są z reguły duże, cienkościenne i luźno ułożone. Pomiędzy nimi znajdują się wolne przestrzenie nazywane przestworami międzykomórkowymi. Zależnie od funkcji wyróżnia się cztery rodzaje miękiszu:

·         miękisz asymilacyjny występujący we wszystkich zielonych częściach rośliny, głównie w liściach; jego komórki zawierają dużo chloroplastów, co umożliwia przeprowadzanie fotosyntezy;

·         miękisz zasadniczy wypełniający całe wnętrze rośliny; jego żywe komórki są luźno ułożone i zawierają duże wakuole; występują w łodygach, korzeniach, mięsistych owocach;

·         miękisz spichrzowy magazynujący substancje pokarmowe i wodę; spotykany jest w łodygach, korzeniach oraz w nasionach roślin;

·         miękisz powietrzny charakterystyczny dla roślin wodnych i bagiennych; jego komórki rozdzielone są przestrzeniami wypełnionymi powietrzem, co ułatwia unoszenie się liści i łodyg na powierzchni wody oraz umożliwia magazynowanie tlenu i dwutlenku węgla.

TKANKI WZMACNIAJĄCE

Tkanki wzmacniające nadają roślinie sztywność i elastyczność. Jest to szczególnie ważne u tych roślin lądowych, które osiągają duże rozmiary. Wyróżnia się dwa rodzaje tkanek wzmacniających: zwarcicę i twardzicę. Zwarcica występuje w młodych, szybko rosnących częściach roślin, jak ogonki liściowe i łodygi. Zbudowana jest z żywych, wydłużonych komórek, które ściśle do siebie przylegają. Ich ściany komórkowe są wzmocnione nierównomiernymi zgrubieniami (największymi w kątach komórek), co zwiększa wytrzymałość rośliny na rozerwanie.

TKANKI PRZEWODZĄCE

Im roślina jest wyższa, tym trudniej dostarczyć komórkom położonym na szczycie potrzebną ilość wody i  substancji pokarmowych. Zajmują się tym tkanki przewodzące: drewno i łyko, które tworzą długie, przebiegające wzdłuż rośliny wiązki przewodzące. Typowe tkanki przewodzące występują u roślin naczyniowych, czyli paprotników i roślin nasiennych.

Drewno jest zbudowane z martwych, zdrewniałych i pustych w środku komórek ułożonych jedna nad drugą. Ich poprzeczne ściany zanikły, więc przypominają długie rurki nazywane naczyniami. Przewodzą one wodę wraz z substancjami mineralnymi od korzeni przez łodygę aż do liści, kwiatów i owoców.

Wiosną drewno drzew i krzewów transportuje z korzeni zmagazynowane w nich substancje pokarmowe. Pozwala to na szybkie odżywienie młodych rozwijających się liści. Ze względu na zgrubiałe ściany drewno wzmacnia i usztywnia roślinę, pełni więc także funkcje mechaniczne.

Łyko przewodzi po całej roślinie substancje pokarmowe wytworzone w liściach podczas fotosyntezy. Zbudowane jest z wydłużonych, żywych komórek, których poprzeczne ściany mają wiele otworów i przypominają sita. To przez nie komórki łączą się ze sobą długimi pasmami cytoplazmy. Komórki ułożone jedna nad drugą tworzą długie szeregi – rurki sitowe, przez które substancje pokarmowe przekazywane są z komórki do komórki.

PRACA DOMOWA- UZUPEŁNIJ 

Nazwa tkanki roślinnej	Budowa	Funkcja	Występowanie
tkanka twórcza - merystem  wierzchołkowy
miazga ( kambium)
skórka
korek
tkanka miękiszowa •asymilacyjna •zasadnicza (gąbczasta) •powietrzna •spichrzowa (magazynująca)
tkanka wzmacniająca •zwarcica (kolenchyma) •twardzica (sklerenchyma)
tkanka przewodząca •drewno (ksylem) •łyko (floem)